Ο έρωτας της ζωγραφικής και η ζωγραφική του έρωτα

«Ερωτική πράξη! Μοιάζει άλλωστε η ζωγραφική με την ερωτική πράξη όσον αφορά τη μέγιστη ένταση στην οποία βρίσκεσαι και νιώθεις για τον άλλον ή για το άλλο, δηλαδή το έργο που έχεις απέναντί σου! Η ένταση της επιθυμίας στη ζωγραφική ξεπηδάει απρόσκλητα από τις χαραμάδες των αντιθέσεων, τα σβησίματα, τις ανατροπές, τις διορθώσεις και τις επαναλήψεις». Αυτά έγραφε η Ειρήνη σε ένα σημείωμα που μου ενεχυρίασε στο περιθώριο της πρώτης συνέντευξης που κάναμε με αφορμή την έκθεσή της «Mare Mineralis». Αλλά αυτός ο παραλληλισμός μεταπήδησε με την αξία του από το «περιθώριο» του μονόστηλου στον κεντρικό τίτλο του κομματιού που δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» της Κυριακής 8 Μαρτίου 2015: «Η ζωγραφική μοιάζει με την ερωτική πράξη»…

Ο τίτλος λεξικοποιούσε τη διάχυτη αίσθηση που με τύλιγε όλο και πιο έντονα, όσο βρισκόμουν στο εργαστήριο της Ειρήνης, ότι εδώ ολοκληρώνεται ένας  έρωτας με τη ζωγραφική. Αγνοούσα, βεβαίως, ότι δίπλα μου, στα μυστικά και απόρρητα μπλοκ του 2014, υπήρχε και η ζωγραφική του έρωτα. Αργότερα, όταν κέρδισα την εμπιστοσύνη να γίνω ένας από τους ελάχιστους κοινωνούς των ερωτικών σχεδίων της Ειρήνης, έμεινα μετέωρος μεταξύ των δύο πολύ ισχυρών προκλήσεων, προς το φύλο μου και προς την αισθητική μου. Ποιο βάραινε περισσότερο; Η φύση μου ή η ζωγραφική;

Στα ζωγραφισμένα μόνο με μολύβι αρχικά σχέδια, η ερωτική ένταση εκδηλωνόταν με απόλυτη διαύγεια, με τη δύναμη της γραμμής, αφήνοντας ελεύθερη τη φύση να επιβληθεί στη ζωγραφική. Η Ειρήνη δεν πίστεψε ποτέ ότι η ζωγραφική είναι αθώα, ούτε και γι’ αυτά τα σχέδια το πιστεύει. Εκείνο που ήθελε ήταν να βάλει σε αυτά περισσότερη ζωγραφική. Γι αυτό τα υπέβαλλε, όπως συνηθίζει, στην αρχέγονη κάθαρση του κατακλυσμού. Για εκείνη, η ζωγραφική είναι μια περιπέτεια εν εξελίξει. Το καλό που εμφανίζεται από την αρχή στην επιφάνεια του τελάρου, σε δεσμεύει να μπεις στην περιπέτεια του καλύτερου. Η δημιουργός καραδοκεί να αναδυθεί μέσα από τα νερά που κατακλύζουν το έργο το τυχαίο και να γίνει συνειδητό κομμάτι της σύνθεσης. Θυσιάζει μικρές βεβαιότητες για χάρη του καινούργιου που θα έρθει. Κι έρχεται πάντα.

Ο Jean-Paul Sartre μας θύμισε ότι δεν υπάρχει άλλος έρωτας εκτός από αυτόν που οικοδομείται και πραγματώνεται. Δεν υπάρχει αφανής, αλλά φανερός, εκδηλωμένος, έρωτας. Καθώς τα υδροχρώματα ρέουν επάνω στο σχέδιο, «λειώνουν» τα πρόσωπα, ενοποιούν τα κορμιά, σκεπάζουν με ένα πολλά υποσχόμενο χρωματιστό σύννεφο τις ομιλούσες έντονα λεπτομέρειες, μετουσιώνοντας τον ρεαλισμό της γραμμής σε ατμόσφαιρα. Τα χρωματισμένα το 2017 και το 2018 σχέδια κερδίζουν σε οικειότητα και πάθος, παραμένοντας «άσεμνα», που πάει να πει ειλικρινή, και προκλητικά για το σώμα, τον νου και τις αισθήσεις. Ως εκ τούτου, η έκθεσή τους φαντάζει τόλμημα, αλλά, για όσους τη γνωρίζουν καλά, είναι φυσική εκδήλωση του χαρακτήρα της. Γιατί η Ειρήνη, εκτός από το τελάρο ακούει, πριν απ’ όλους, τη ρηξικέλευθη και τολμηρή φύση της και στη ζωγραφική και στη ζωή της, που της λέει ότι δεν έχει νόημα να κάνεις κάτι που ήδη ξέρεις να κάνεις καλά.

Νίκος Γ. Μαστροπαύλος

* Από τον κατάλογο της έκθεσης της Ειρήνης Ηλιοπούλου «Ερωτικά», Gallery Genesis, Αθήνα, 2019.