Η ζωγραφική του Αλέξανδρου Ίσαρη θέτει τους όρους μιας ανθρωπολογίας και υποδεικνύει ανατομικούς τρόπους για την καθιέρωσή της. Αλλά και η παλαιότερη εργασία του γεννά αυτή την αίσθηση του ανοιγμένου κόσμου. Εντόσθια και μέλη, πόροι και τριχωτά ενδοθήλια, ο τεθλασμένος σωλήνας του έξω ωτός, λιπαροί πυθμένες, ο οφθαλμός, ο βράχος, το πέος το εστυκός, οι φτέρες, το εφήβαιο, η εκσπερμάτωση και η έκκριση του γλιστερού κόλπου, οι λευκοί αδένες, το ρολόι, το δάχτυλο, το σώμα που ξαφνικά εκβάλλει. Πρόκειται για μιαν ανατομία που δεν είναι περιγραφική, ασπαίρει, σε παίρνει η βαθιά, αργή ανάσα των σπλάχνων που ξαφνικά παρουσιάστηκαν, η απειλητική αιδημοσύνη τους. Αυτή η ζώσα ανατομία που υποβάλλει τα δύο αρχέγονα συναισθήματα που δοκιμάζεις, τότε που ανοίγεται εμπρός σου το σώμα και τα εξαρτήματά του: αηδία και έρωτα. Αλλά αυτή η ανατομία που σκόρπιζε πάνω στον κόσμο τα κρυφά και τα φανερά όργανα της κοιλιάς, τις ρωμαλέες κνήμες, κομμάτια από χρυσό δέρμα, μουμιοποιημένα αντιβράχια και συμπαγή οστά – τώρα όλα θα κλείσουν και θα συναρθρωθούν, θα συντελέσουν τον ώριμο οργανισμό. Ο Ίσαρης, κατέχοντας ήδη αυτή τη μυστική και αδίδαχτη ανατομία των σωμάτων, καταλήγει σε ένα αναγεννημένο-αναγεννησιακό σώμα.

Το σώμα αυτό κρατά όλη του την εκθαμβωτική στιλπνότητα. Χτυπημένο από ένα είδος πόθου ή ένα είδος ύπνου (θανάτου;) –και χτυπημένο λοιπόν εκεί όπου αέναα διαδραματίζεται το ατελείωτο ανθρώπινο παιχνίδι, το παιχνίδι της ορθοστασίας– χτυπημένο λοιπόν εκεί στην οσφύ (εκεί όπου οι χωρικοί πιστεύουν πως είναι η έδρα της ηδονής, από όπου χύνεται το σπέρμα), αυτό το σώμα θα γείρει πίσω και θα εγκαταλειφθεί στη θήκη ενός άλλου σώματος, με μιαν εξαίσια άφεση, ή θα σκύψει μπροστά, πολύ μπροστά, να ακουμπήσει πάνω στα ίδια του τα γόνατα, κρύβοντας για πάντα το πρόσωπό του. Αυτό το πρόσωπο του ανθρώπου που ποτέ δεν το είδαμε, ποτέ πια δεν θα ξαναφανεί.

Αυτές πιστεύω είναι οι δύο στάσεις – πόλοι των σωμάτων στη ζωγραφική του Ίσαρη. Ενδιάμεσα (ή και πιο πέρα) τα σώματα θα πλαγιάσουν μέσα στο αίμα μιας φοβερής, τελευταίας συνουσίας. Θα ορθωθούν σ’ ένα μνημείο ερώτων, που πάνω τους έρπουν γεννητικά όργανα. Θα πλατύνουν ασκημισμένα καθώς θα κείτονται, νεκρά πια, ιδωμένα από τα πόδια, όπως ο πεθαμένος Χριστός. Θα εκραγούν και μέσα από ράκη δέρματος που ανεμίζουν, θα πεταχτεί με κρότο προς τα έξω ό,τι υπάρχει μέσα στο σώμα, σαν μια τρομαχτική Έξοδος της ψυχής. Θα παραταχθούν αμίλητα ή ακέφαλα πάνω σε πένθιμες μετόπες: εκεί που πάει και μένει το σώμα του ανθρώπου μετά τον έρωτα ή μετά τον θάνατο.

Σ’ αυτές τις παλίμψηστες επιφάνειες, όπου σβήνει και φαίνεται και πάλι σβήνει η από καταβολής εικασία του κόσμου, αναγιγνώσκει κανείς εικαστικές προτάσεις διάτρητες, όπως ακριβώς και στον ανθρώπινο λόγο: δίπλα στην ομαλή καμπύλη της πτυχής, ο τροχός. Πίσω από το ελληνιστικό γυμνό σώμα, το ρολόι. Το πλατύ ξύλο που καταλήγει σε δύο δάχτυλα, το ένα δάχτυλο τσακισμένο να καβαλά το άλλο, το ένα σώμα αναδυόμενο από έναν περίπλοκο οργανισμό μηχανής. Εννοώ τη φυσική ασυμβατότητα της μιας λέξης προς την άλλη που κάνει τον λόγο αποκαλυπτικό, εννοώ τη φυσική ασυμβατότητα της μιας εικόνας προς την άλλη που κάνει την όραση απέραντη.

Θεωρώ πως ο Αλέξανδρος Ίσαρης ανήκει σε μια αναγεννησιακή τάξη ζωγράφων, εκείνων που ανατοποθετούν το αίτημα της Τέχνης για την ανθρωπομορφική στερέωση του κόσμου. Πρόκειται για έναν ανθρωπομορφισμό εικαστικό, αλλά κυρίως ιδεολογικό (περισσότερο παρά ψυχολογικό): στεγάζει τον κόσμο κάτω από την ανθρώπινη μορφή, που την τεντώνει μέχρι να σκιστεί και να φανεί το ξένο.

Γιώργος Χειμωνάς

* Από τον κατάλογο της έκθεσης του Αλέξανδρου Ίσαρη «Τα έργα του φθινοπώρου», Γκαλερί 7, Αθήνα, 2016.