Τakis

Τakis
© Takis Foundation Archives

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 (Παναγιώτης Βασιλάκης). Αυτοδίδακτος, έφυγε από την Αθήνα το 1954, ταξίδεψε στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Το 1958 ξεκίνησε τον πειραματισμό με τα μαγνητικά πεδία, τα οποία αποτέλεσαν τη βάση του έργου του. Το 1960 το γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού του απένειμε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το έργο «Télésculpture» (τηλεγλυπτό) και για το «Télésculpture Électromagnétique» (ηλεκτρομαγνητικό τηλεγλυπτό). Με πρωτοβουλία του ξεκίνησε το 1964 η κατασκευή του Κέντρου Τεχνών και Επιστημών (ΚΕ.Τ.Ε.) στο Γεροβουνό. Από τους πρωτοπόρους καλλιτέχνες της διεθνούς εικαστικής σκηνής, συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους εκπροσώπους της Κινητικής Τέχνης. Τα έργα του βρίσκονται στις μόνιμες συλλογές των σπουδαιότερων μουσείων του κόσμου όπως στο Centre Pompidou στο Παρίσι, το Μ.Ο.Μ.Α. και στο Guggenheim Museum στη Νέα Υόρκη, στη Συλλογή De Menil Collection στο Χιούστον, στην Tate Modern του Λονδίνου, στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία. Tο έργο του εκτίθεται επίσης στους κήπους της UNESCO στο Παρίσι και στην περιοχή της La Défense, όπου η γαλλική κυβέρνηση του παραχώρησε τον μεγαλύτερο δημόσιο χώρο που δόθηκε ποτέ στην ιστορία του Παρισιού σε καλλιτέχνη, 3.500 τ.μ. για ένα «δάσος» από 49 Φωτεινά Σινιάλα. Έχει επίσης λάβει μέρος δύο φορές στην Documenta στο Kassel, μια φορά Μπιενάλε της Βενετίας και επίσης στη Μπιενάλε του Παρισιού το 1985, όπου το έργο του απέσπασε το πρώτο βραβείο. Απεβίωσε στις 9 Αυγούστου 2019 στην Αθήνα.

'Εργα

Ατομικές εκθέσεις

2022

Takis | Télésculpture & Μαγνητικό Aνάγλυφο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Αθήνα

2019

Takis Tate Modern Λονδίνο

2017

Takis, Black and White. The Fourth Dimension Xippas Gallery Παρίσι

2016

Les Signaux et la Quatrième Dimension Xippas Gallery Γενεύη

2015

Takis, Champs magnétiques Palais de Tokyo Παρίσι

2015

The Fourth Dimension Συλλογή De Menil Houston

2012

Magnetic Walls – The Fourth Dimension Γκαλερί Axel Vervoordt Αμβέρσα

2011

Takis Musicales Festival d’Automne, Espace Pierre Cardin Παρίσι

2009

Magnetic Walls 2009 Ίδρυμα ΤΑΚΙΣ-ΚΕ.Τ.Ε., Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Ροταριανός Όμιλος Δυτικής Αττικής και Xippas Gallery Αθήνα

2008

Ένα δάσος γλυπτών: Συλλογή Simon Spierer Πολυχώρος Πολιτισμού Αθηναΐς Αθήνα

2008

Magnetic Walls Art Athina Αθήνα (Xippas Gallery)

2007

Takis. Oeuvres Récentes Fondation Maeght Saint-Paul-de-Vence

2007

Takis. Planets – Reflections Ξενοδοχείο Intercontinental Αθήνα

2005

Takis. Recent works Mihalarias Art Αθήνα

2004

Takis e Acireale Γκαλερί Credito Siciliano Σικελία

2003

Système Solaire (Antigravity) Xippas Gallery Παρίσι

2002

Takis 1974–2002, Sculptures to Wear Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1996

Takis Erotica Mihalarias Art Αθήνα

1995

Takis. Αναδρομική έκθεση Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, «Tο Eργοστάσιο» (εκθεσιακός χώρος «Νίκος Κεσσανλής») Αθήνα

1994

Takis Retrospective Ίδρυμα La Caixa Μαδρίτη

1994

Takis Rétrospective FAE Museum of Contemporary Art Pully – Λωζάνη

1994

Magnetic Reliefs 1971-1976 Αίθουσα Τέχνης Medousa +1 Αθήνα

1993

Takis Rétrospective Εθνική Πινακοθήκη του Jeu de Paume Παρίσι

1992

Takis. Musique et Espace Musée des Beaux Arts Nimes

1990

Takis. Champs Magnétiques 1960-1990 Galerie JGM Παρίσι

1990

Takis. Μαγνητικά Λουλούδια Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης Αθήνα

1990

Takis Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MOMus – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης) Θεσσαλονίκη

1990

Signals Stavros Mihalarias Art Αθήνα

1990

Takis à La Défense Espace Art Défense – Γκαλερί 4 Παρίσι

1988

Takis – Electra ’88 Stavros Mihalarias Art Αθήνα

1986

Takis: Espace musical Musée Rath Γενεύη

1986

Takis Galerie de l’Hotel de Ville Villeurbanne

1981

Trois Totems – Espace musical Centre George Pompidou Παρίσι

1981

Derrière Le Mirroir Galerie Maeght Παρίσι

1979

Takis Musée de la Ville de Calais Calais

1979

Takis Galerie Reckermann Κολωνία

1979

Takis: Klangraum Gestaltung Koelnischer Kunstverein Κολωνία

1978

Takis. Espace musical Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, ARC 2 Παρίσι

1977

Takis: Sculptures 1955-1965 Γκαλερί Τρίτο Μάτι Αθήνα

1977

Takis Éditions Galerie New Smith Βρυξέλλες

1977

Takis Galerie Artcurial Παρίσι

1976

Sculptures érotiques Alexandre Iolas Galleries Παρίσι

1974

Takis Musicales Galerie Fred Lanzenberg Βρυξέλλες

1974

Takis Αλέξανδρος Ιόλας – Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1974

Takis Musikalische Raume Kunstverein Hannover Αννόβερο

1972

Takis Galerie Fred Lanzenberg Βρυξέλλες

1972

Takis Centre National d’Art Contemporain Παρίσι

1972

Lignes parallèles Galleria Iolas-Galatea Μιλάνο

1971

Takis Alexandre Iolas Galleries Παρίσι

1971

Multiples de Takis Galerie Bama Παρίσι

1970

Takis. Magnetic Fields Howard Wise Gallery Νέα Υόρκη

1969

Takis Howard Wise Gallery Νέα Υόρκη

1968

Retrospective Hayden Gallery M.I.T. Cambridge / Mass

1968

Takis Editionen Galerie Reckermann Κολωνία

1968

Takis Signal Unlimited Widcombe Manor Bath

1968

Takis. Edition Signals limitées et illimitées Arts Lab Λονδίνο

1968

Takis. Édition Signals limitées et illimitées Galleria Schwarz Μιλάνο

1967

Takis Galerie Claude Givaudan Παρίσι

1967

Takis Galerie Krikhaar Άμστερνταμ

1967

Takis. Magnetic Sculpture Howard Wise Gallery Νέα Υόρκη

1966

Magnetic Sculptures and the White Signals Indica Gallery Λονδίνο

1966

Takis Hanover Gallery Λονδίνο

1966

Takis Alexandre Iolas Galleries Παρίσι

1965

Takis Alexandre Iolas Galleries Γενεύη

1964

Takis’s Magnetic Exhibition Signals Showrooms Λονδίνο

1964

Takis Alexandre Iolas Galleries Γενεύη

1964

Takis. Dix Ans de Sculpture Alexandre Iolas Galleries Παρίσι

1963

Telesculptures, Telephota, Telemagnets Alexandre Iolas Galleries Νέα Υόρκη

1962

Takis Galleria Schwarz Μιλάνο

1961

Signaux et Télé – Sculptures Zwirner Gallery Essen

1961

Takis: Telemagnetic Sculptures Alexandre Iolas Galleries Νέα Υόρκη

1960

L'impossible: Un homme dans l'espace Galerie Iris Clert Παρίσι

1960

Takis Alexandre Iolas Galleries Νέα Υόρκη

1959

Télémagnétique de Takis Galerie Iris Clert Παρίσι

1958

Présentation de Trois Sculptures magnétiques et de Antigravité Galerie Iris Clert Παρίσι

1955

Signals Hanover Gallery Λονδίνο

1955

Figures en Fer et Signaux Galerie Fürstenberg Παρίσι

1955

Figures in Plaster and Iron Hanover Gallery Λονδίνο

Κείμενο

Ο Takis είναι ο γλύπτης των μαγνητικών πεδίων, ο δημιουργός μιας νέας αισθητικής πρότασης. Η σχεδιαστική οξύτητα, η λιτότητα, η αρμονική συμφωνία των όγκων και τα απρόσμενα τεχνολογικά υλικά αποτελούν μερικά από τα γνώριμα στοιχεία των έργων του γνωστού καλλιτέχνη της κινητικής γλυπτικής. Επιδίωξε σταθερά την άμεση συνεργασία της τέχνης με την επιστήμη, του αισθήματος με τη φαντασία, της διαίσθησης με το πραγματικό, έτσι ώστε κάθε του δράση, είτε αφορά τις αυτόνομες γλυπτικές του οντότητες, είτε τις εντυπωσιακές του περφόρμανς ή εγκαταστάσεις, να απευθύνεται στο πνεύμα και στην ψυχή του θεατή. Ο δρόμος, που ακολούθησε, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 έως και σήμερα, ήταν επίπονος, καθώς αδιαφορεί για την τέχνη της περιγραφής και εμμένει στην τέχνη της αίσθησης του πραγματικού.

Η γλυπτική του απογειώνεται μέσω των διακριτικών της κινήσεων, επιβάλλει την παρουσία της στον χώρο, υποβάλλει την υπόστασή της, σε αρκετές περιπτώσεις μέσω των ήχων, σαν να θέλει να επικοινωνήσει με το σύμπαν.

Τα «Σινιάλα» του αποπνέουν αισιοδοξία, που εκπορεύεται από την εμπιστοσύνη του δημιουργού στον προορισμό της ανθρωπότητας, πέρα από τη συνειδητοποίηση της παρούσας δυστυχίας. Η ιδέα της κυκλικής σχέσης τέχνης-επιστήμης-τεχνολογίας ορίζει την ατέρμονη δράση του. Οι τεράστιες γλυπτικές του συνθέσεις σε δημόσιους χώρους της Γαλλίας όπως στη Défense, ένα δάσος από Σινιάλα (1987-1990), ή στο Beauvais (1992), φανερώνουν την επιθυμία του κάθε έργο να παράγει ενέργεια που να απευθύνεται άμεσα στην ψυχή του θεατή.

Ο δημιουργός της ενεργειακής τέχνης, τον Αύγουστο του 1998, είχε δημοσιοποιήσει την πρότασή του: «Φωτοβολταϊκό Τόξο – Ηλιακή Πυρόσβεση», για τη διάσωση των δασών από τις πυρκαγιές.

Τα πρώτα Λουλούδια του (1957), αποφορτισμένα από κάθε λυρική διάθεση, ενσωματώνονταν σ’ ένα σύγχρονο τεχνολογικό τοπίο, όμοιο μ’ εκείνο της σκληρής πραγματικότητας των απέραντων μεγαλουπόλεων. Τα Μαγνητικά Λουλούδια, στη συνέχεια, εναρμονισμένα και αυτά με το περιβάλλον, αναπτύσσονταν με τις αρχές της καμπύλης γεωμετρίας, στρέφοντας τη φορά τους προς το αστρικό περιβάλλον. Τα objets trouvés στα χέρια του μεταμορφώνονται έτσι, ώστε ο στρόφαλος του αυτοκινήτου να μας παραπέμπει σε μίσχο φυτού, τα γρανάζια ή οι δίσκοι σε πέταλα λουλουδιών, το μηχανικό λουλούδι σε ραντάρ, το ραντάρ σε κάποιο αστρικό σύμβολο… Τα κατακόρυφα υποβλητικά Σινιάλα, άλλοτε με φώτα και ηλεκτρικούς μηχανισμούς, και άλλοτε με ελάσματα και κεραίες, δημιουργούν μια ξεχωριστή αίσθηση στον κόσμο των συμβατικών αξιών.

Ο Takis δούλεψε σκληρά στον χώρο του ανεξερεύνητου και του μυστηρίου, αρχίζοντας πάντα από το βάθος για να συναντήσει το σύμπαν. Δύο θεμελιακές αρχές, η απόλυτη πραγματικότητα του πνεύματος και η αδιάκοπη μεταμόρφωση της ζωής, μέσα στην ίδια της την κίνηση, σφραγίζουν το έργο του.

 

Τάκης Μαυρωτάς
* Από τον κατάλογο της έκθεσης «Ένα δάσος γλυπτών: Συλλογή Simon Spierer», Πολυχώρος Πολιτισμού Αθηναΐς, Αθήνα, 2008.