H Συλλογή Σωτήρη Φέλιου και το Courtauld Institute of Art, μέσα από το «Πρόγραμμα Φιλοξενίας Ακαδημαϊκής και Επιμελητικής Έρευνας Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης» παρουσιάζουν την έκθεση «Οικείες Μορφές: (Επαν)ερμηνείες των πολιτιστικών αφηγημάτων στη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου» σε επιμέλεια της Jeanne-Eugénie Gatineau. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου και ώρα 18.00-21.00 στον χώρο «16 Φωκίωνος Νέγρη» και θα διαρκέσει μέχρι την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2025.

Η έκθεση «Οικείες Μορφές: (Επαν)ερμηνείες των πολιτιστικών αφηγημάτων στη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου είναι η τέταρτη παρουσίαση που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Φιλοξενίας και σηματοδοτεί το επιστέγασμα της παραμονής της υπότροφης επιμελήτριας Jeanne-Eugénie Gatineau στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια των έξι εβδομάδων της παραμονής της, η επιμελήτρια είχε την ευκαιρία να εμβαθύνει τις γνώσεις της γύρω από τη σύγχρονη ελληνική τέχνη, ακολουθώντας ένα εξατομικευμένο, προσαρμοσμένο στην ερευνητική της κατεύθυνση, πρόγραμμα επισκέψεων σε στούντιο καλλιτεχνών της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου, εκθέσεων σε μουσεία και γκαλερί, συναντήσεων με επαγγελματίες του εικαστικού χώρου, καθώς και μέσω της μελέτης του αρχείου και των έργων της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑΣ

Η έννοια του μύθου είναι κάτι με το οποίο εξοικειωνόμαστε από τα πρώτα στάδια της παιδικής μας ηλικίας. Από τις ιστορίες που μας λένε πριν τον ύπνο ως τα παραμύθια, ο μύθος πυροδοτεί τη φαντασία, φέροντας, παράλληλα, ηθική και διδακτική σημασία. Δεν περιορίζεται, ωστόσο, στη σφαίρα της νηπιακής ηλικίας· αντίθετα, η τέχνη της αφήγησης διαποτίζει κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής: από τα μυθιστορήματα που διαβάζουμε ως την ιστορία που μαθαίνουμε, από τα θρησκευτικά κείμενα που μελετούμε ως τη μυθολογία που μας συναρπάζει, έχει τις ρίζες της στην κοινωνία που ζούμε ενώ, συγχρόνως, τη διαμορφώνει.

Υπό το πρίσμα της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου, η έκθεση αυτή διερευνά τον τρόπο
που οι σύγχρονοι Έλληνες καλλιτέχνες καταπιάνονται με αυτά τα χρόνια αφηγήματα, πλασματικά και ιστορικά. Γεφυρώνοντας το κενό ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, αντλούν έμπνευση από αιωνόβιες ιστορίες και τις επαναπροσαρμόζουν στη σύγχρονη εποχή.

Μεταφέροντας μια ιστορία από το γραπτό κείμενο στη ζωγραφική ή γλυπτική
εικόνα, οι καλλιτέχνες συσχετίζουν οικείες μορφές με στοιχεία από το δικό τους εικαστικό λεξιλόγιο, επανερμηνεύοντάς τες μέσα από προσωπικά σύμβολα, υποθετικές παραλλαγές και άλλα πολιτιστικά επίπεδα. Ως εκ τούτου, τα έργα που εκτίθενται υπερβαίνουν τις κυριολεκτικές αναγνώσεις και επιτρέπουν μια ανατρεπτική αναπαράσταση μυθοπλαστικών χαρακτήρων και ιστορικών ειδώλων, από τον Δον Κιχώτη ως την Παναγία, και από τον Αινεία ως τον Λένιν.

Οι οικείοι αυτοί χαρακτήρες παρουσιάζονται αλλαγμένοι, παρακινώντας μας να
διερωτηθούμε για τη δική μας αναπαράσταση των γνωστών μας αφηγήσεων.
Παιχνιδιάρική διάθεση, ειρωνεία και ενίοτε σαρκασμός θέτουν υπό αμφισβήτηση τις προσδοκίες των θεατών και ενθαρρύνουν μια επανεξέταση της πολιτιστικής μνήμης και της αναπαράστασης. Είτε αναφέρονται ευθέως σε καθοριστικές στιγμές της ιστορίας είτε έμμεσα σε σύγχρονες κοινωνικές δυναμικές, τα έργα της έκθεσης διατηρούν ένα αμφίσημο και πολύπλευρο αρχείο της συλλογικής ιστορίας.

Τα αφηγήματα που εικονογραφούνται στην έκθεση έχουν αποκτήσει, με τα
χρόνια, μυθική υπόσταση. Έχοντας διαδοθεί, περισσότερο ή λιγότερο, από τη συλλογική φαντασία, οι ιστορίες αυτές έχουν γίνει τα πολιτιστικά σημαίνοντα μιας εποχής, αλλά και καθρέφτες προσωπικής εμπειρίας: από οικογενειακές, φιλικές και ερωτικές σχέσεις σε ερωτήματα περί ταυτότητας και μελλοντικών δυνατοτήτων.

Επανερμηνεύνοτας τις ιστορίες αυτές με εικαστικούς όρους, οι καλλιτέχνες έχουν τη δυνατότητα να εστιάσουν την προσοχή μας στην επινοημένη και ερμηνευτική φύση της ίδιας της αναπαράστασης. Πολλά από τα έργα ενέχουν μια θεατρικότητα, δίνοντας έμφαση στην ιδιότητά τους ως προσεκτικά κατασκευασμένες εικόνες: δεν αποτελούν αντικειμενικές καταγραφές αλλά υποκειμενικές εκφράσεις. Κι ενώ οι εικόνες παραμένουν εγγενώς εικαστικές, στο πλαίσιο αυτό είναι ριζωμένες βαθιά σε προφορικά αφηγήματα. Δεν απομακρύνονται εντελώς από τη γλώσσα, αλλά παρουσιάζονται ως μεταφράσεις του γλωσσικού στο εικαστικό. Προσκαλούν έτσι το θεατή να ερμηνεύσει αυτό το, ενίοτε αινιγματικό, εικαστικό λεξιλόγιο, ώστε να εμπλουτίσει τα νοήματα που φέρουν, ούτως ή άλλως, τα αφηγήματα αυτά.

Ο χώρος της έκθεσης, η 16 Φωκίωνος Νέγρη, απηχεί αυτή τη λογική. Μπαίνοντας, ο θεατής κατεβαίνει τη σκάλα προς το υπόγειο, και εισέρχεται σε ένακαταφύγιο από τη βοή του έξω κόσμου. Ενθαρρύνοντας τους θεατές να ψάξουν μέσα τους για ίχνη των αφηγημάτων που τους εντυπωσίασαν, ο χώρος λειτουργεί σα μια πρόσκληση για ενδοσκόπηση, δημιουργώντας συμβολικές γέφυρες ανάμεσα στη φαντασία τους και τα έργα που παρουσιάζονται.

Τα αφηγήματα, ακόμα κι αν βασίζονται στην πραγματικότητα, διαμορφώνονται πάντα και από τη γωνία θέασης. Είναι εγγενώς συμβολικά, αμφίσημα και ανοιχτά σε ερμηνείες. Ως εργαλεία αντίληψης της βιωμένης εμπειρίας, οι ιστορίες παρέχουν ένα διαμεσολαβητικό φακό μέσω του όποιου επεξεργαζόμαστε και απομακρυνόμαστε από την πραγματικότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η εικαστική εξιστόρηση δεν εικονογραφεί μόνο: δημιουργεί στρώσεις από νοήματα και προσκαλεί πολλαπλές αναγνώσεις. Είναι, πάνω απ’ όλα, ένα σημάδι της ανθρώπινης παρουσίας.

Παρουσιάζονται έργα των: Γιώργου Αυγέρου, Νίκου Εγγονόπουλου, Χριστόφορου Κατσαδιώτη, Κωνσταντίνου Κερεστετζή, Νίκου Κυριακόπουλου, Αλέξη Κυριτσόπουλο, Αλέκου Λεβίδηυ, Τάσου Μαντζαβίνου, Νίκου Μόσχου, Εμμανουήλ Μπιτσάκη, Χρήστου Μποκόρου, Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου, Κώστα Παπατριανταφυλλοπούλου, Τakis, Γιάννη Τσαρούχη και Κατερίνας Χαδουλού.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ξενάγηση από την επιμελήτρια
Σάββατο 18/10, 13:00 – 13:45

Η επιμελήτρια Jeanne-Eugénie Gatineau σας οδηγεί σε μια προσηλωτική ξενάγηση της έκθεσης, Οικείες Μορφές: (Επαν)ερμηνείες των πολιτιστικών αφηγημάτων στη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου για να γνωρίσετε πάνω από 25 έργα 16 σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών από τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου. Θα εμβαθύνετε στην προσέγγιση που ακολούθησαν οι καλλιτέχνες στη δημιουργική τους διαδικασία και στην ερμηνεία των συμβολισμών πίσω από τα έργα.

Η ξενάγηση θα πραγματοποιηθεί στα Αγγλικά.
Ελεύθερη είσοδος.
Δεν απαιτείται εγγραφή.

Εκπαιδευτικό Εργαστήριο
Η δική μας ιστορία, ο δικός μας κόσμος
Σάββατο 25/10, 12:00 – 13:30

Παιδιά και έφηβοι ηλικίας 6–14 ετών προσκαλούνται να δημιουργήσουν ένα συλλογικό storyboard μήκους 3 μέτρων! Εμπνευσμένοι από τους χαρακτήρες της έκθεσης Οικείες Μορφές, οι συμμετέχοντες θα αφηγηθούν τους αγαπημένους τους μύθους και ιστορίες, θα σχεδιάσουν τους πρωταγωνιστές αυτών και θα τους συνδυάσουν με τους χαρακτήρες της έκθεσης. Καθώς δημιουργούν τον δικό τους κόσμο, καλούνται να φανταστούν: «Τι θα έλεγαν αυτές οι φιγούρες στον κόσμο που έρχεται;» Ελάτε να φτιάξουμε μαζί έναν συλλογικό φανταστικό κόσμο, όπου οι φωνές, οι ιστορίες και τα οράματα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος συνυφαίνονται σε μια ζωντανή, πολύχρωμη αφήγηση.

Για εγγραφή, παρακαλούμε στείλτε email στο hello@16fokionosnegri.gr

Όλα τα υλικά παρέχονται.

Χώρος διεξαγωγής: 16 Φωκίωνος Νέγρη, 11257 Αθήνα

Ελεύθερη είσοδος

Σχετικά με την Jeanne-Eugénie Gatineau

Η Jeanne-Eugénie Gatineau είναι ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια με έδρα το Παρίσι. Απέκτησε μεταπτυχιακό στην Ιστορία της Τέχνης από το Courtauld Institute, όπου ειδικεύτηκε στις διασταυρώσεις μεταξύ του λόγου και της αισθητικής φόρμας στις σύγχρονες καλλιτεχνικές πρακτικές. Η έρευνά της επικεντρώνεται στις πρακτικές ύφανσης στο πλαίσιο της σύγχρονης τέχνης, ωστόσο τα ενδιαφέροντά της εκτείνονται από την μεταπολεμική αφηρημένη τέχνη έως τη σύγχρονη παραστατική ζωγραφική.

Με υπόβαθρο στη λογοτεχνία και την αισθητική, η έρευνά της είναι διεπιστημονική και εδράζεται στις αποαποικιοκρατικές και φεμινιστικές σπουδές. Έχει εργαστεί σε μουσεία και γκαλερί, καθώς και συμμετάσχει στο Spotlight, ένα πρόγραμμα που διοργανώνεται από φοιτητές κατά τη διάρκεια των σπουδών της στο Courtauld, το οποίο της επέτρεψε να συνεργαστεί απευθείας με καλλιτέχνες, με στόχο να γνωστοποιήσει τη δημιουργική τους πρακτική σε ένα ευρύτερο κοινό.

ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ

Το Πρόγραμμα Φιλοξενίας Ακαδημαϊκής και Επιμελητικής Έρευνας Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης αποτελεί από το 2022 μια συμπράξη του The Courtauld Institute of Art και της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου, με στόχο τη δημιουργία καναλιών υποστήριξης για νέους επιμελητές και θεωρητικούς τέχνης του Courtauld Institute of Art, την προαγωγή της ακαδημαϊκής έρευνας γύρω από τη σύγχρονη ελληνική τέχνη, την ενίσχυση της σύνδεσής της με τη διεθνή εικαστική σκηνή και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στην επιμελητική πρακτική.

Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται δύο φορές το χρόνο και συντίθεται από δύο διαφορετικές κατευθύνσεις:
το Ερευνητικό Πρόγραμμα Ιστορίας της Τέχνης (Ιούνιος/Ιούλιος), με προοπτική εκπόνησης ενός ακαδημαϊκού κειμένου και Ερευνητικό Πρόγραμμα Επιμέλειας (Σεπτέμβριος/Οκτώβριος), με προοπτική επιμέλειας μιας έκθεσης ή άλλου επιμελητικού έργου (project).

Απευθύνεται σε διδακτορικούς, μεταπτυχιακούς και τριτοετείς φοιτητές/τριες του Courtauld Institute of Art με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στην ιστορία και θεωρία της τέχνης και στην επιμέλεια εκθέσεων. Για κάθε υπότροφο σχεδιάζεται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, προσαρμοσμένο στις ερευνητικές και επιμελητικές του ανάγκες, το οποίο συνδυάζει συναντήσεις με δημιουργούς, κοινότητες και επαγγελματίες του αθηναϊκού εικαστικού χώρου, επισκέψεις σε στούντιο καλλιτεχνών και εκθέσεις, καθώς και ερευνητική προετοιμασία μέσα από τη μελέτη του αρχείου και των έργων της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου.

Για το έτος 2025, την επιλογή των υποτρόφων ανέλαβε η κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από:

Anna Somers Cocks, Κριτικός Τέχνης, Ιδρύτρια, The Arts Newspaper
Klara Kemp-Welch, Reader in 20th Century Modernism, The Courtauld
Caroline Levitt, Επικεφαλής Τμήματος Ιστορίας Τέχνης, The Courtauld
Ελισάβετ Πλέσσα, Ανεξάρτητη Επιμελήτρια και Ιστορικός Τέχνης
Δώρα Βασιλάκου, Υπεύθυνη Συλλογής Σωτήρη Φέλιου

Το Πρόγραμμα Φιλοξενίας υλοποιείται υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Δώρας Βασιλάκου, τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Η άλλη Αρκαδία» και με την οικονομική υποστήριξη και αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.