Illusion Events

Η τέχνη ήταν πάντα, αγάπη μου, υπόθεση ζωής και θανάτου, πράγμα που είχα ξεχάσει.

Richard Wilbur

… ή, μοιάζει με «μαθήτρια που έγινε αμύγδαλο».

(από τον τίτλο αφηγήματος του Ευγένιου Αρανίτση)

«Illusion Events» ονομάζεται ένα κατάστημα νυφικών στη γειτονιά μου, τη Νέα Σμύρνη. Θα μπορούσε, εξίσου, να είναι ένας σύντομος αλλά όχι ατελής, ορισμός της ζωγραφικής. Η τέχνη είναι, με άλλα λόγια, εκείνο το ψευδαισθητικό γεγονός που πάντως επιχειρηματολογεί πειστικά ως προς το τι είναι πραγματικά η πραγματικότητα. Σαν ένα κορίτσι που έγινε μαγικά αμύγδαλο. Σαν εκείνη την ποιητική καταστροφή που γεννά την εξίσου ποιητική δημιουργία.

Έγραφα συχνά σε παλιότερα κείμενα μου ότι η ζωγραφική ανέκαθεν κατασκεύαζε στατικές εικόνες και προσπαθούσα να τις συγκρίνω με τις ρέουσες εικόνες του σινεμά. Ε, τελικά στην αληθινή, δηλαδή τη ζωντανή ζωγραφική, αυτή που δεν αντιγράφει μουμιοποιημένα πρότυπα από το παρελθόν, η στατικότητα είναι παραπειστική. Στην ουσία ο πίνακας κινείται, πάλλεται, αλλάζει, εκρήγνυται, μεταμορφώνεται.

Αυτή την αίσθηση μου δημιουργεί, ότι δηλαδή κινείται, και η ζωγραφική-χαμαιλέοντας του Τζουλιάνο Καγκλή. Ο Καγκλής ισορροπεί γοητευτικά, καθώς ωριμάζει, στο όριο της αναπαράστασης και της αφαίρεσης, της σαφήνειας και του αυτοσχεδιασμού, εκείνου που είναι αναγνωρίσιμο –από ποιον, άραγε και πως;– κι εκείνου που παραμένει ασαφές, που βυθίζεται σε μια λίμνη από διάφανα όνειρα, νεφτιλίδικα χρώματα και μεταξωτό σκοτάδι…

Βλέπετε, στην Ελλάδα υπάρχει μια ομάδα ζωγράφων που είναι πολύ δυστυχισμένοι επειδή μια μοντερνιστική ιδεοληψία τους εμποδίζει να ζωγραφίσουν, κι όταν το κάνουν, ντρέπονται απίστευτα γι’ αυτό. Απ’ αυτό το άγχος έχει γλιτώσει ο Καγκλής. Ευτυχώς! Απ’ την άλλη, μ’ αρέσει ο τρόπος που ο ίδιος ο ζωγράφος αυτοπεριορίζεται μη ξέροντας πότε τελειώνει ένας πίνακας.

–Ποτέ! Θα απαντούσα ανεπιφύλακτα αν δεν σκεφτόμουν συνεχώς τη φράση του A. Camus: «Η τέχνη τρέφεται αποκλειστικά από τα δεσμά που η ίδια βάζει στον εαυτό της, ενώ πεθαίνει με όλα τα υπόλοιπα…». Άρα, ένα έργο τέχνης είναι «τελειωμένο» ή «ατελείωτο» όσο διατηρεί ανέπαφο το μυστήριό του. Τόσο απλά. Σε τρόπο ώστε να μην επιτρέπεται η ερώτηση «Τι εικονίζεται εδώ;», αλλά «τι εγώ μπορώ να δω εντέλει εμπρός σε μια παλλόμενη εικόνα». Και όλα αυτά είναι ανάλογα με τη συγκεκριμένη εποχή ή την υποκειμενική ματιά του κοινού. Με άλλα λόγια, το έργο τέχνης αρχίζει από τον δημιουργό αλλά ολοκληρώνεται, όσο μπορεί να ολοκληρωθεί, στο βλέμμα του υποψιασμένου θεατή.

Ρομαντικός της σύγχρονης εποχής, πάνω απ’ όλα, ο Τζουλιάνο φτιάχνει προφάσεις τοπίων, εκρήξεις μυστικές και φιγούρες που υποδύονται ανεπαισθήτως την μοίρα τους την ίδια. Ή πράγματα που υποδύονται άλλα πράγματα. Εκτεθειμένα είτε στο φως που καθαγιάζει, είτε στο σκοτάδι που συγχωρεί. Με τα δικά του λόγια: «Αν η τέχνη δεν έχει κάποιο είδος μαγείας δεν με ενδιαφέρει (…) Επειδή η τέχνη είναι μια αναγκαία ψευδαίσθηση». Οπωσδήποτε!

ΥΓ. Άσχετο: Στην Ελλάδα περισσεύουν οι διανοούμενοι αλλά παρατηρείται σοβαρή υστέρηση στη διανόηση. Στην πρωτότυπη σκέψη. Ευτυχώς που δεν συμβαίνει το ίδιο στη τέχνη. Την τελευταία μας ελπίδα.

Και κάτι πιο προσωπικό. Οι πάντες, στη μικρή μας Ιερουσαλήμ, ξέρουν επακριβώς τα ελαττώματά μου επειδή δεν θέλουν να παραδεχθούν κανένα απ’ τα προσόντα μου. Αυτή είναι η κυρίαρχη στάση για την τέχνη και τη διανόηση στην Ελλάδα του σήμερα. Η μοχθηρία και η δικτατορία των μετρίων. Εύχομαι ο φίλος μου Τζουλιάνο να παραμείνει κατά το δυνατόν άτρωτος απ’ όλα αυτά, ώστε να συνεχίσει χωρίς μίζερα συναισθήματα τη γλυκόπικρη, διάφανη ζωγραφική του.

Μάνος Στεφανίδης, 9/12/2014

* Από τον κατάλογο της ατομικής έκθεσης του Τζουλιάνο Καγκλή «The Grand Illusion», Αίθουσα Τέχνης Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου, Αθήνα, 2015.