Νίκος Νικολάου

Νικολάου Νίκος
© Αρχείο Γκαλερί Ζουμπουλάκη

Γεννήθηκε στην Ύδρα το 1908 και πέθανε στην Αθήνα το 1986. Σπούδασε Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1930-1935) με δάσκαλο τον Ουμβέρτο Αργυρό. Συνέχισε τη μελέτη της Ζωγραφικής στη Ρώμη και μετέπειτα στο Παρίσι (1937-1938), όπου παρακολούθησε τα μαθήματα του Charles Guérin στη Σχολή Καλών Τεχνών. Από το 1941 μέχρι το 1946 παύει να ζωγραφίζει και ασχολείται με το εμπόριο έργων τέχνης, δραστηριότητα που θα συνεχίσει μέχρι το 1948. Το 1949 φιλοτέχνησε μεγάλου μεγέθους τοιχογραφία για την Αίθουσα Τελετών του Παντείου Πανεπιστημίου. Το τοιχογραφικό του έργο είναι εκτεταμένο (Λέσχη «Θεοτοκόπουλος» Ηρακλείου Κρήτης, Τουριστικό Περίπτερο Μυκηνών, Θέατρο Μουσούρη, Ζωοδόχος Πηγή οδού Ακαδημίας). Παράλληλα ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία και την ενδυματολογία, κυρίως με το Θέατρο Τέχνης Κάρολου Κουν, το Θέατρο Κώστα Μουσούρη, το Ελληνικό Χορόδραμα Ραλλούς Μάνου, το Κ.Θ.Β.Ε. και το Εθνικό Θέατρο. Από το 1960 και για μια δεκαετία ήταν καλλιτεχνικός σύμβουλος της Καπνοβιομηχανίας Κεράνη. Το 1964, μαζί με τον Γιώργο Ζογγολόπουλο, τον Σπύρο Βασιλείου, τον Κώστα Κουλεντιανό και τον Νικόλαο Βεντούρα, εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας. Την ίδια χρονιά εξελέγη καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, θέση που κράτησε μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1975. Έκτοτε ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη ζωγραφική και διέμεινε μόνιμα στο σπίτι-εργαστήριό του στη θέση Πλακάκια της Αίγινας, μέχρι τον θάνατό του.

'Εργα

Ατομικές εκθέσεις

2017

Σχέδια 1929-1986 Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης – Μέγαρο Εϋνάρδου Αθήνα

2005

Αναδρομική έκθεση Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο οδού Πειραιώς (Πειραιώς 138) Αθήνα

2000

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνα

1991

Αναδρομική έκθεση Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου Αθήνα

1988

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνα

1985

Γκαλερί Άνεμος Κηφισιά

1984

Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1979

Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1972

Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1965

Αίθουσα Τέχνης Αθηνών – Χίλτον (Αίθουσα Τέχνης Αθηνών) Αθήνα

1962

Ελληνοαμερικανική Ένωση Αθήνα

1961

Γκαλερί Αρμός Αθήνα

1961

Γκαλερί Ζουμπουλάκη Αθήνα

1948

Γκαλερί Ρόμβος Αθήνα

Κείμενο

Σχέδια Νικολάου

Ο Νικολάου από παλιά ασκεί το σχέδιο όχι σαν αυτοσκοπό, αλλά σαν απαραίτητο θεμέλιο κάθε ζωγραφικού έργου του. Όμως είναι τέτοια η τιμιότητα κι η αγάπη της τέχνης του ώστε ν’ αφιερώνει στο σχέδιο την ίδια φροντίδα που πολλοί καλλιτέχνες επιφυλάσσουν για το τελικό έργο τους. Έτσι, από το χέρι του Νικολάου δεν υπάρχουν μόνο αμέτρητα σχέδια, τα περισσότερα σε χαρτί με σινική, αλλά και σχέδια μιας έξοχης ποιότητας, που αποχτούν αυθυπαρξία και ισχύουν μόνα τους σαν έργα τέχνης· τόσο τελειωμένα είναι.

Την έμφυτη ικανότητά του στο σχέδιο την έχει αναγάγει, με την άσκηση, σε μια δεύτερη φύση. Μια καινούρια άνεση, μια οξύτερη όραση δίνει φτερά και σιγουριά στο χέρι του κάθε φορά που θ’ αντικρίσει το κάστρο του χαρτιού. Έτσι έχει μάθει την οικονομία της κίνησης να τη μεταφράζει σε οικονομία της γραμμής, την απλότητα των μέσων σε πλούτον έκφρασης, όπου το περίγραμμα φορτίζεται με περιεχόμενο και γίνεται κυριολεχτικά περιγραφή. Χωρίς φωτοσκιάσεις, χωρίς γραμμωτά πλασίματα, μ’ ελάχιστες παχύνσεις της γραμμής, δίνει ύπαρξη, όγκο και κίνηση σ’ ευρύστερνες στεατοπυγικές μορφές που, ενώ είναι φανταστικές, ζωντανεύουν μπρος στα μάτια μας μέσα σ’ όλο το υλικό τους βάρος, περιστρέφονται κι ελίσσονται μέσα στον χώρο τον οποίο οι ίδιες δημιουργούν γύρω τους με τις τολμηρές προοπτικές βραχύνσεις και τις προβολές που τους επιβάλλει, σαν σε άλογα του ιπποδρομίου, με δυο πενιές, ο δαμαστής τους ζωγράφος.

Η εργασία αυτή του Νικολάου αποτελεί το βάθρο των αναζητήσεών του για μια ζωγραφική πολύ απλοποιημένων επιπέδων που αξιοποιούν αντί να μάχονται τις δύο διαστάσεις του πίνακα. Τέτοιες αναζητήσεις, που προεκτείνουν τις δοκιμές των τελευταίων χρόνων του Matisse, με μεγαλύτερη αυστηρότητα αφού τις αποστερεί ο ζωγράφος ακόμα κι από τη γοητεία του χρώματος, είναι φυσικό να έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον από το πρώτο ξεκίνημά τους, από σχέδια δηλαδή σαν αυτά που απεικονίζονται εδώ, και των οποίων τους συνεπείς καρπούς είδαμε να εκθέτει πρόσφατα ο Νικολάου στη Βενετία και στην Αθήνα.

 

Αλέξανδρος Γ. Ξύδης

* Από το περιοδικό «Ζυγός», Απρίλιος 1965.